Τρίτη 18 Μαρτίου 2014

Μετόχι της Ι.Μ της Παναγίας Κύκκου στην Αδριανούπολη


« Αποκάλυψη !!! ;»


Εισαγωγή

Στην Αδριανούπολη δυστυχώς με την μικρασιατική καταστροφή (του 1922), εκτός από απώλεια εδάφους, ολοκληρώθηκε και το ξερίζωμα της ελληνικής κοινότητας. Τότε άρχισε και η αλλοίωση της μορφής της πόλης. Γκρεμίσθηκαν κι όσες εκκλησιές παρέμειναν όρθιες (ο εκτουρκισμός των πάντων για μια νέα αρχή).

Μέχρι τότε όμως η Αδριανούπολη είχε διατηρήσει παρόλες… τις απώλειες … 9 ελληνορθόδοξες εκκλησίες (οι οποίες είχαν χτισθεί ή ανακαινισθεί τον 17ο αι.), εξ΄αυτών η της Αγίας Παρασκευής ήταν μετόχι του Παναγίου Τάφου, του Αγίου Ιωάννη του Θεολόγου ήταν μετόχι της Μονής Σινά, του Αγίου Στεφάνου ήταν μετόχι της Μεγίστης Λαύρας του Αγίου Όρους. Υπήρχαν δε και άλλα δύο μετόχια χωρίς εκκλησία, αλλά με οίκους διαμονής των μοναχών: το μετόχι της Ι.Μ Φιλοθέου Αγ. Όρους (κοντά στα δυτικά τείχη) και το μετόχι της Ι.Μ Παναγίας του Κύκκου (Κύπρου).[1]

Το μετόχι της Ι.Μ. Παναγίας του Κύκκου

Το μετόχι βρισκόταν κοντά στην ελληνική αστική σχολή Αδριανουπόλεως και μετέπειτα και Γυμνάσιο (από το 1711) και επίσης κοντά στο σιναϊτικό μετόχι.

Στο μετόχι διέμεναν καλόγεροι από το μοναστήρι, οι οποίοι έφερναν προσκυνήματα για πνευματική ενίσχυση των κατοίκων και οικονομική του μοναστηριού[2], καθώς η πόλη της Αδριανούς ήταν εμπορικό και οικονομικό κέντρο όλης της Θράκης.

Το 1857 όμως συνέβη ένα γεγονός που συντάραξε την τοπική κοινωνία και πιθανόν έπαιξε καθοριστικό ρόλο στην μετέπειτα ύπαρξη του μετοχίου: ο πνιγμός του ιερωμένου Ιάκωβου, στον ποταμό Τούντζα, δέκα λεπτά έξω από την Αδριανούπολη.


          Το έγκλημα περιγράφει με αναφορά του  προς την Πρεσβεία της Κωνσταντινούπολης, στις 24 Μαΐου 1857, ο Έλληνας υποπρόξενος της Αδριανούπολης Παναγιώτης Φοίβος.[3]

          Συγκεκριμένα γράφει ότι στις 23 Μαΐου κατατάραξε την πόλη το άγγελμα από Τούρκους του θανάτου του πρωτοσύγκελου της  Μονής της Υπεραγίας Θεοτόκου του Κύκκου της Κύπρου, Ιάκωβου ιερέως πραοτάτου.
     Τον Ιάκωβο είχαν προσκαλέσει ορισμένοι νοικοκυραίοι στα χωράφια, που απείχαν δέκα λεπτά από την Αδριανούπολη, για να κάνει αγιασμό, ώστε να έχουν καλή παραγωγή κουκουλιών. Ο Ιάκωβος πήρε μαζί του κάποια άγια λείψανα, που είχε και ξεκίνησε για τα χωράφια.

Στο δρόμο όμως τον συνέλαβαν ο δραγάτης της περιοχής ονόματι Τζιβελέκ, πρώην διαβόητος ληστής μαζί με ένα άλλο ληστή, και τον οδήγησαν στην όχθη του ποταμού Τούντζα. Εκεί τον βασάνισαν, αφαίρεσαν τα χρήματα, που όπως ελέγετο κουβαλούσε μαζί του και τα άγια λείψανα γιατί ήταν διακοσμημένα με πολύ χρυσάφι και ασήμι και τελικά τον έπνιξαν στο ποτάμι. Το πτώμα του περισυνελέγη αργότερα και η ιατρική αυτοψία από τους μώλωπες, επιβεβαίωσε τον άγριο βασανισμό του. Η πάνδημη κηδεία του έγινε την επομένη στο μετόχι.

Τέλος το 1879 το μετόχι, όπως διαβάζουμε στο περιοδικό ΕΣΠΕΡΟΣ του 1883[4], αγοράσθηκε, τη γενναία συνδρομή των εν Κωνσταντινουπόλει ζαπλούτων ομογενών και των ενταύθα φιλομούσων και ενοποιήθηκε με το παρακείμενον Γυμνάσιο[5].

Σήμερα το Μετόχι

Την Παρασκευή 7 Μαρτίου 2014 ο π. Θεόδωρος Στυλιανού (από την Ι.Μ. Ταμασσού Κύπρου), ο Αρχιμ. π. Βαρθολομαίος Αστεριάδης και ο π. Χρήστος Πεταλάς (από την Ι.Μ. Διδυμοτείχου-Ορεστιάδος και Σου- φλίου) και εγώ (Γ. Ρυζιώτης), επισκεφτήκαμε την Αδριανούπολη.

Σκοπός της επίσκεψης ήταν ξενάγηση στις πρώην ελληνικές γειτονιές του κάστρου, όπου διασώζονται κτίρια και ίχνη.

Φυσικό ήταν να επισκεφθούμε και το Γυμνάσιο, του οποίου διασώζονται τα θεμέλια και να δαπανήσουμε πολύ χρόνο στο νότιο μέρος, όπου ήταν η αυλή του Γυμνασίου, καθώς γειτνίαζε με το μετόχι.

Πραγματικά στο πίσω μέρος, όπου κάποτε ήταν η μεγάλη αυλή του Γυμνασίου, σήμερα υπάρχει ανοιχτό πάρκινγκ αυτοκινήτων.

Δίπλα ακριβώς τους έδειξα ένα κτίριο, παλαιό, που δε μοιάζει κατοικία, αλλά επίσημο, γιατί όχι εκκλησιαστικό οίκημα (καθώς έχει υπερυψωμένη πρόσοψη, και κύκλο – πιθανόν για σταυρό ή εικόνα- πάνω από την εντυπωσιακή είσοδο). Κτίριο που έφερε και λαξευτούς λίθους.

Τους είπα τις υποψίες μου ξεκάθαρα ότι αυτό το κτίριο ή είναι το μετόχι ή… δεν υπάρχει κανένα ίχνος του, μιας και όλα τα άλλα κτίρια γύρω είναι νεότερα… 

Αφού το επεξεργαστήκαμε για αρκετή ώρα προχωρήσαμε για να πάμε πιο βόρεια στο χώρο όπου κάποτε ήταν η Μητρόπολη και το μητροπολιτικό μέγαρο κλπ.

Στο χώρο της Μητρόπολης (δίπλα στα βόρεια τείχη του κάστρου) περάσαμε περίπου μισή ώρα περιδιαβαίνοντας και συζητώντας.

Έπειτα, επιστρέφοντας στον κεντρικό δρόμο, αναρωτηθήκαμε αν θα έπρεπε να ξαναπεράσουμε από την αυλή του Γυμνασίου, πράγμα που κάναμε.

Φθάσαμε πάλι στο κτίριο, δίπλα στο πάρκιγκ (αυλή του Γυμνασίου).

Την ώρα που περιεργαζόμασταν το κτίριο, το ξαναφωτογραφίζαμε και συζητούσαμε, μας πλησίασε ένα Τούρκος λέγοντας και δείχνοντας τους ιερείς: παπά; ρουμ; Αφού γνέψαμε καταφατικά συνέχισε, δείχνοντας το κτίριο και κάνοντας ανάλογες κινήσεις για να καταλάβουμε: μπου παπάς εβέ…Ρεστορασιόν. Κατόπιν έγνεψε να τον ακολουθήσουμε και ξεκλειδώνοντας την είσοδο μπήκαμε μέσα.

Ειλικρινά κοντέψαμε να πάθουμε από την έκπληξη, την εξέλιξη και από αυτά που αντικρίζαμε… Δεν καταλαβαίναμε τούρκικα, αλλά το εσωτερικό του χώρου μιλούσε και επιβεβαίωνε συνεχώς ότι αυτό το οίκημα ήταν το μετόχι.


Εξωτερικά λαξευτοί λίθοι κι εσωτερικά επένδυση από τούβλα βυζαντινού ρυθμού, εναλλασσόμενα με ασβεστοκονίαμα, ενώ πόρτες και τοξωτά παράθυρα είχαν λίθινο περίγραμμα . Υπόγειο και τεράστιο τζάκι και γύρω τόσα- τόσα άλλα, ανάμεσα σε τεράστια δοκάρια της στέγης που είχε μισοκαταρρεύσει….

       Εδώ ο χρόνος σταμάτησε… Όταν ξανακοιτάξαμε το ρολόι είχε περάσει μία ώρα και ακολουθούσαμε το τούρκο που κλείδωνε την πόρτα πίσω μας, λέγοντας : φωτογράφ. Και άρχισε να μιλά στο κινητό του.

          Εμείς κοιταχτήκαμε, αλλά περιμέναμε.

         Σε δύο λεπτά ήλθε μία κοπέλα με φωτογραφική μηχανή που μιλούσε αγγλικά.

Μας εξήγησε ότι και οι δυο τους δουλεύουν στην εταιρεία που αναπαλαιώνει κτίρια και μετά τα μεταπωλεί. Η ίδια είναι φοιτήτρια σε σχολή του Πανεπιστημίου Αδριανούπολης, το οποίο είναι υπεύθυνο για την ορθή αναπαλαίωση. Το δε κτίριο αυτό είναι παλιό τουλάχιστον διακοσίων ετών και πρόκειται για κατοικία ιερέα… Επίσης σε τρεις μήνες θα αρχίσουν εργασίες αναπαλαίωσης του κτιρίου….

Η συζήτηση συνεχίστηκε, ενώ έγινε και ανταλλαγή αριθμού τηλεφώνων, το μυαλό μας όμως κόλλησε σ΄αυτό που πριν ήταν υποψία και τώρα υπήρχε και επιβεβαίωση: το κτίριο αυτό, η οικία του ιερέα, είναι το μετόχι !!!

Επίλογος

Ευχαριστούμε με όλη τη δύναμη της ψυχής μας το Θεό που οδήγησε εμάς να έχουμε τη χάρη και την ευλογία αυτής της  Α Π Ο Κ Α Λ Υ Ψ Η Σ.

Ελπίζουμε αυτή να είναι μια σταθερή αρχή για τα πολύ καλά που θα ακολουθήσουν. 

Γ.Ρ





[1]  ΚΙΗΓΜΑΣ Δ.,ΡΥΖΙΩΤΗΣ Γ. Αδριανούπολη, Καραγάτς, Ορεστιάδα: μια πόλη. Ν. Ορεστιάδα 2011.

[2] ΑΓΓΕΛΟΜΑΤΗ-ΤΣΟΥΓΚΑΡΑΚΗ  ΕΛΕΝΗ. Το φαινόμενο της ζητείας κατά τη μεταβυζαντινή περίοδο. Ιόνιος λόγος, επιστημονική περιοδική έκδοση από το Τμήμα Ιστορίας - Ιόνιο Πανεπιστήμιο. Κέρκυρα 2007, τόμ. Α΄, σ.σ. 247-293.

[3] ΑΘΑΝΑΣΙΑΔΗΣ ΠΑΝΤΕΛΗΣ. Άγνωστες δολοφονίες ιερωμένων στη Θράκη. Από την ιστοσελίδα http://sitalkisking.blogspot.gr, 8 Μαρτίου 2014.

[4] ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΕΣΠΕΡΟΣ, Το εν Αδριανουπόλει Ελληνικόν Γυμνάσιον, 15/27 Ιουλίου 1883, αρ. τευχ..54, σ. 82.


[5] Το οποίο κάηκε το 1880 και μέσα σε τρία χρόνια ξανακτίστηκε πλέον ως διώροφο κτίριο, σε ευρύχωρο οικόπεδο 1500 τ.μ. και με σχέδιο του κ. Δημάδη, αρχιτέκτονα της Μεγάλης του Γένους Σχολής.